جراحی ایمپلنت دندان روشی است که ریشه‌های دندان را با پایه‌های فلزی و پیچ‌شکل جایگزین می‌کند و دندانهای آسیب‌دیده یا از دست رفته را با دندانهای مصنوعی جایگزین می‌کند که بسیار شبیه به دندانهای واقعی هستند.
جراحی ایمپلنت می‌تواند جایگزین مناسبی برای دندان های مصنوعی متحرک یا بریج‌کاری‌هایی باشد که به خوبی روی هم قرار نمی‌گیرند.
نحوه انجام ایمپلنت دندان
نحوه انجام جراحی ایمپلنت دندان به نوع ایمپلنت و وضعیت استخوان فک شما بستگی دارد، این جراحی شامل چندین مرحله است که سخت‌ترین آن در مورد قرار دادن پایه ایمپلنت است.
مزیت اصلی ایمپلنت، پشتیبانی محکم از دندانهای جدید شماست – فرآیندی که نیاز به ترمیم استخوان محکم در اطراف ایمپلنت دارد؛ از آنجایی که این ترمیم استخوان به زمان نیاز دارد، این روند می تواند چندین ماه طول بکشد.
نقش مهارت جراح در طول عمر ایمپلنت
نقش مهارت جراح در طول عمر ایمپلنت بسیار حیاتی است، زیرا عوامل مختلفی می‌توانند بر ماندگاری و عمر ایمپلنت تأثیر بگذارند. عواملی مانند رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی، سبک زندگی، مکان قرارگیری ایمپلنت در دهان، و البته تجربه و مهارت جراح ایمپلنت. برای این منظور بهترین متخصص ایمپلنت را بهتر است انتخاب کنید.
مراحل انجام ایمپلنت
جراحی ایمپلنت معمولاً یک جراحی سرپایی است که به صورت مرحله‌ای انجام می‌شود و زمان بهبودی بین دو عمل وجود دارد. مراحل ایمپلنت دندان به صورت کلی شامل موارد زیر است:
- برداشتن دندان آسیب دیده
- آماده‌سازی استخوان فک و پیوند استخوان (در صورت نیاز)
- کاشت ایمپلنت
- رشد و بهبود استخوان
- قرار دادن تکیه گاه یا اباتمنت
- قرار دادن دندان مصنوعی
کل این فرآیند ممکن است از ابتدا تا انتها چندین ماه طول بکشد. ییشتر حجم این زمان به درمان و انتظار برای رشد استخوان جدید در فک شما اختصاص دارد و بسته به شرایط شما ممکن است برخی از مراحل با یگدیگر ترکیب شوند.
تقویت استخوان فک برای ایمپلنت
اگر استخوان فک شما به اندازه کافی ضخیم نیست یا خیلی نرم است، قبل از انجام جراحی ایمپلنت دندان نیاز به پیوند استخوان خواهید داشت. در حقیقت عمل جویدن فشاری قدرتمند به دهان شما وارد می کند و اگر استخوان فک نتواند ایمپلنت را پشتیبانی کند، جراحی احتمالا با شکست مواجه می شود.
در صورت پیوند استخوان شاید چندین ماه طول بکشد تا استخوان پیوند زده شده به اندازه کافی رشد کرده و از ایمپلنت دندان حمایت کند.
پیوند استخوان ایمپلنت چگونه انجام می شود؟
به منظور پیوند استخوان و بازسازی استخوان فک برای ایمپلنت دندان، چندین گزینه وجود دارد؛ این گزینه ها ممکن است شامل یک پیوند استخوان طبیعی باشد که در این روش استخوانی از قسمت دیگر بدن شما برداشته می شود.
همچنین می توان از پیوند استخوان مصنوعی با استفاده از مانند مواد جایگزین استخوان استفاده کرد که ساختارهای حمایتی را برای رشد استخوان جدید فراهم می کند.
برای جایگزینی دندان یا دندان های از دست رفته روش های مختلفی وجود دارد. در گذشته روش معمول یا سنتی،تکنیک bridge یا پل بود که دو دندان مجاور ناحیه بیدندانی روکش و به هم متصل میشدند (شکل زیر).
این روش( روش bridge) یا partial fixed restoration، مشکلات خاص خود را دارد همانگونه که مشاهده می کنید دندانهای مجاور نیاز به تراشیده شدن و حذف بافت های طبیعی دارند در نتیجه به این روش می‌تواند آسیب‌زا باشد. ثانیا دندانهایی که روکش می شوند ممکن است در آینده دچار پوسیدگی شده و از دست بروند. آمارهای مختلفی نشان می‌دهد که حدود ۵۰ درصد دندانهایی که روکش میشوند و پایه bridge یا پل قرار می گیرند، بعد از ۱۰ سال دچار پوسیدگی می شوند. به همین دلیل روش جایگزین دیگری حدود ۴۰ سال پیش به دنیای تجهیزات دندانپزشکی معرفی شد.
این روش که کاشت دندان یا dental implant نام دارد روشی جدید و پایدار و درمانی مطمئن میباشد. دندانهای مجاور در این روش دستکاری نمی شوند.
ایمپلنت از اجزای مختلفی تشکیل شده و مراحل مختلف درمانی دارد. به طور خلاصه ایمپلنت از سه جز کلی تشکیل شده که البته در روش‌های مختلفی این اجزا کمتر یا بیشتر خواهند شد ولی از سه جزء کلی تشکیل شده‌اند
یک فیکسچر که به روش جراحی در داخل فک گذاشته می‌شود،
اباتمنت یا پایه روکش،که بر روی ایمپلنت متصل خواهد شد(در بعضی از روشها این دو قسمت به صورت یکپارچه هستند که به نام ایمپلنت های One piece خوانده میشوند)
قرار دادن ایمپلنت دندان
در طول جراحی برای قرار دادن ایمپلنت دندان، دندان پزشک برشی بر روی لثه شما ایجاد می کند تا استخوان نمایان شده و سپس سوراخ هایی در استخوان ایجاد می کند تا پایه فلزی ایمپلنت در آن قرار می گیرد.
در این مرحله یک شکاف بر روی محل عمل به وجود خواهد آمد و در صورت نیاز دندانپزشک از نوعی پروتز جزئی و موقت برای پوشش ظاهری استفاده می کند که شما می توانید این دندان مصنوعی را برای تمیز کردن و هنگام خواب بردارید.
در انتظار رشد استخوان
هنگامی که پست فلزی ایمپلنت در استخوان فک شما قرار می گیرد، فرآیند استئواینتگراسیون شروع می شود. در طی این فرآیند، استخوان فک رشد کرده و با سطح ایمپلنت دندانی متحد می شود.
فرآیند یگانگی ایمپلنت با استخوان ممکن است چندین ماه طول بکشد و در نهایت به ایجاد یک پایه محکم برای دندان مصنوعی جدید شما کمک می‌کند، درست همان نقشی که ریشه‌ها برای دندانهای طبیعی شما انجام می‌دهند.
قرار دادن اباتمنت
هنگامی که فرآیند استئواینتگراسیون کامل شد، احتمالاً به قرار دادن اباتمنت -قطعه ای که در نهایت تاج بر روی آن قرار می گیرد- نیاز خواهید داشت. این جراحی جزئی معمولاً با بی حسی موضعی و در یک محیط سرپایی انجام می شود.
قسمت سوم روکشی است که بر روی این اباتمنت متصل می شود که این روکش های ایمپلنت دارای دو نوع کلی روکشهای چسبنده و پیچ شونده هستند.
برای قرار دادن اباتمنت:
- جراح دهان شما لثه شما را مجددا باز می کند تا ایمپلنت دندان در معرض دید قرار گیرد.
- اباتمنت به ایمپلنت دندان متصل می شود.
- سپس بافت لثه در اطراف اباتمنت بسته می شود.
از آنجایی که اباتمنت از خط لثه عبور می کند، زمانی که دهان خود را باز می کنید قابل مشاهده است و تا زمانی که دندانپزشک شما پروتز دندان را کامل نکند، همینطور خواهد بود. پس از قرار دادن اباتمنت، لثه های شما باید حدود دو هفته قبل از اینکه بتوان دندان مصنوعی را چسباند، بهبود یابد.
روکش ایمپلنت
پس از بهبود یافتن لثه نوبت به قرار دادن این قالب‌ها و روکش بر روی ایمپلنت دندان فرا می رسد. در این مرحله، دندان مصنوعی با ظاهر واقعی دندان شما روی ایمپلنت قرار می گیرد. البته تاج دندان باید زمانی نصب شود که استخوان فک شما به اندازه کافی قوی شده باشد.
معمولاً در ابتدا روکش موقت روی ایمپلنت گذاشته می شود و پس از قالب گیری دندان، روکش دائم که شباهت زیادی به دندان های شما دارد نصب خواهد شد.
خطرات و معایب ایمپلنت دندان
همچون هر جراحی دیگری، عمل ایمپلنت هم می تواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد، هرچند این مشکلات نادر هستند و در صورت رخ دادن به راحتی قابل درمان هستند. به طور کلی خطرات ایمپلنت دندان عبارتند از:
- عفونت در محل ایمپلنت
- آسیب به ساختارهای اطراف، مانند سایر دندان ها یا رگ های خونی
- آسیب عصبی، که می تواند باعث درد، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دندان ها، لثه ها، لب ها یا چانه شما شود.
- همچنین زمانی که ایمپلنت های دندانی قرار داده شده در فک بالا به داخل یکی از حفره های سینوسی شما بیرون بزند احتمال دارد باعث بروز مشکلات سینوسی شود.
مراقبت پس از عمل
فرقی نمی کند که ایمپلنت دندان را در یک مرحله یا چند مرحله انجام دهید؛ در هر صورت ممکن است برخی از ناراحتی های معمول مرتبط با هر نوع جراحی دندان را تجربه کنید که عبارتند از:
- تورم لثه ها و صورت شما
- کبودی پوست و لثه های شما
- درد در محل ایمپلنت
- خونریزی جزئی
ممکن است پس از جراحی ایمپلنت دندان به داروهای مسکن یا آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید. اگر تورم، ناراحتی یا هر مشکل دیگری در روزهای بعد از جراحی بدتر شد، با جراح دهان خود تماس بگیرید. پس از بهبودی کامل نیز باید همچون دندان های طبیعی از ایمپلنت نگهداری کنید.
در طول فرآیند بهبود پس از هر مرجله از جراحی ممکن است نیاز به خوردن غذاهای نرم داشته باشید. به طور معمول، جراح شما از بخیه هایی استفاده می کند که خود به خود در بافت دندان حل می شوند. گر بخیه های شما خود به خود حل نمی شوند، پزشک آنها را بر می دارد.
شانس موفقیت ایمپلنت
اکثر ایمپلنت های دندانی موفق هستند. با این حال، گاهی اوقات، استخوان به اندازه کافی با ایمپلنت فلزی ترکیب نمی شود. همچنین اقداماتی همچون سیگار کشیدن می تواند ریسک شکست ایمپلنت را تشدید کند و البته سن مناسب ایمپلنت دندان را هم باید در نظر گرفت.
اگر استخوان به اندازه کافی جوش نخورد، ایمپلنت برداشته می‌شود، استخوان تمیز می‌شود و برای سه ماه بعد دوباره تلاش خواهد شد.
با تکنیک جایگذاری دندان از دست رفته با ایمپلنت‌های دندانی،بازسازی از یک دندان تا کل فک بی‌دندان امکان پذیر است. عملکرد و ظاهر ایمپلنت‌های دندانی در صورتی که با تکنیکهای صحیح انجام شود، بسیار شبیه دندان طبیعی است به طوری که بعد از مدت کوتاهی بیمار اصلا احساس غیر طبیعی بودن را ندارد.
نکته مهم در درمان های ایمپلنت و وضعیت استخوانی است که ایمپلنت در آن قرار می‌گیرد. اگر مدت زیادی از کشیدن دندان گذشته باشد و یا ناحیه دارای عفونت بوده و استخوان و لثه درمحل کار گذاری ایمپلنت یا محل دندان کشیده شده از دست رفته باشد، نیاز به تکنیکهای پیوند استخوان یا اصطلاحاً GBR میباشد.این تکنیک‌ها بسیار متنوع بوده و در موارد مختلف از تحلیل‌های کم استخوانی تا تحلیل‌های زیاد استخوانی به کار می روند.
برحسب اینکه چه میزان از استخوان از دست رفته باشد، جراحی‌های ایمپلنت به سه دسته ساده(simple)، پیشرفته(advance)وپیچیده(complicated) تقسیم‌بندی میشوند.
درمان های simple که نیاز به پیوند استخوان ندارند و یا نیاز به پیوند استخوان کمی دارند،توسط ندانپزشکان عمومی قابل انجام هستند.اما تکنیک های advance یا complicated باید توسط منخصص جراح لثه ویا جراح فک و صورت انجام شود.
در صورت عدم درمان مناسب پیوند استخوان برای جایگذاری ایمپلنت و نهایتا روکش ایمپلنت،ایمپلنت در آینده نزدیک دچار مشکل خواهد شد و از دست خواهد رفت.
در حال حاضر در دنیا حدود ۳۰۰۰ برند و مارک ایمپلنت مختلف وجود دارد در ایران نیز چیزی حدود ۱۵۰ نوع برند ایمپلنت وجود دارد. ایمپلنتها باید استانداردهای لازم را داشته باشند اما مهمتر از برند و مارک ایمپلنت، روش کار انجام کارهای لازم, انجام پیوند های لازم بافت نرم یا لثه و یا بافت سخت و یا استخوان بسیار مهم تر از نوع، مارک و برند ایمپلنت می باشد.
موثر ترین و بزرگترین کاربرد ایمپلنت های دندانی در بازسازی های فک های کاملاً بدون دندان هستند. به عبارت دیگر کسانی که دندانهای خود را به صورت کامل از دست داده‌اند می‌توانند به بهترین نحو از این درمان بهره ببرند. به صورت معمول در افرادی که کاملا بی دندان هستند، ۶ تا ۸ ایمپلنت در فک بالا و ۵ تا ۶ ایمپلنت در فک پایین کار گذاری می شود و در هر فک حدود ۱۲ دندان یا روکش به بیمار ارائه خواهد شد. برای آگاهی از زمان بندی درمان ایمپلنت در همین سایت زیر همین عنوان جستجو بفرمایید.
همانطور که گفته شد ایمپلنت یک نوع روش درمانی مبتنی بر جراحی برای ایجاد دندان مصنوعی در جای دندان از دست رفته است که می تواند ضمن بالا بردن سلامت لثه، کارکرد دندان طبیعی را برای شما به ارمغان بیاورد.
شما می توانید برای دریافت خدمات دندانپزشکی و ایملپنت با مطب دکتر محمدرضا دل آرام تماس بگیرید.
دکتر محمد رضا دل آرام متخصص جراحی لثه و ایمپلنت های دندانی و عضویت در:
انجمن پریودونتیست های ایران – انجمن ایمپلنتولوژی ایران – انجمن آکادمی پریودونتولوژی آمریکا
– انجمن آکادمی ایمپلنتولوژی آمریکا – دارای کورس جراحی های پیشرفته دهان از implantologie klinik در اولسبرگ آلمان – و نیز سخنران کنگره های دندانپزشکی
دارای مقالات علمی پژوهشی در ژورنال های داخلی و بین المللی